Τι είναι το μονοξείδιο του άνθρακα; Γιατί έχει χαρακτηρισθεί ως “σιωπηλός δολοφόνος”;

Το μονοξείδιο του άνθρακα (CO) είναι το προϊόν της ατελούς καύσης οργανικών ουσιών. Η δηλητηρίαση με το αέριο αυτό είναι μια ύπουλη κατάσταση, καθώς είναι άοσμο, ενώ δεν διακρίνεται στην ατμόσφαιρα όπως ο καπνός.

Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι ισχυρό δηλητήριο, που εισπνεόμενο, στην αρχή προκαλεί ζάλη, ακολουθεί πονοκέφαλος, αδυναμία του δηλητηριασμένου που ενώ καταλαβαίνει ότι κάτι τρομερό συμβαίνει, δεν μπορεί να αντιδράσει και τέλος χάσιμο των αισθήσεών του και κώμα. Πολύ χαρακτηριστικό είναι το βαθύ κόκκινο χρώμα που αποκτά το θύμα (σαν κεράσι), που είναι εμφανές και στο πρόσωπο.
Οι τοξικές και θανατηφόρες ιδιότητες του μονοξειδίου του άνθρακα (CO) είναι γνωστές από την αρχαιότητα, όταν χρησιμοποιούσαν τον εγκλεισμό σε μικρά κλειστά λουτρά με μισοαναμμένα κάρβουνα για την εκτέλεση ληστών. Το 1940, το μονοξείδιο του άνθρακα των καυσαερίων ειδικά διασκευασμένων αυτοκινήτων (των περίφημων "Gaswagen") χρησιμοποιήθηκε από το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας στα πλαίσια της ευγονικής εκστρατείας για την ομαδική "ευθανασία" χιλιάδων εκ γενετής ανάπηρων, πνευματικά καθυστερημένων και ψυχασθενών ατόμων…

Τα πιο συνηθισμένα ατυχήματα από εισπνοή CO αφορούν οδηγούς οχημάτων που κοιμούνται μέσα σε αυτά με αναμμένη τη μηχανή, ανθρακωρύχους, οινοποιούς που συντηρούν κρασί σε φάση ζύμωσης σε αποθήκες χωρίς αερισμό και παραμένουν στο χώρο για πολύ ώρα εργαζόμενοι, μηχανικούς αυτοκινήτων που επισκευάζουν οχήματα σε κλειστά γκαράζ με κακό αερισμό.
Επίσης ατυχήματα από εισπνοή CO, προκαλούνται από συσκευές οικιακής θέρμανσης όπως μαγκάλι, τζάκι η σόμπα σε χώρους που δεν αερίζονται επαρκώς.

Στην Ελλάδα, το θέμα της προστασίας έναντι του μονοξειδίου του άνθρακα ήλθε στην επικαιρότητα λόγω της στροφής μεγάλου μέρους του πληθυσμού στη θέρμανση με καύση ξύλου ή διαφόρων προϊόντων του (pellets), εξαιτίας του δυσβάσταχτου πλέον κόστους του πετρελαίου για τα συστήματα κεντρικής θέρμανσης. Επίσης ιδιαίτερα επίκαιρο θεωρείται το ενδεχόμενο δηλητηρίασης από μονοξείδιο του άνθρακα που εκλύεται από ξεχασμένες μέχρι πρόσφατα οικιακές συσκευές θέρμανσης, όπως μαγκάλια, σόμπες πετρελαίου χωρίς σωλήνες, σόμπες υγραερίου (σημεία των καιρών, αφού κάποιοι αποφάσισαν να εξακολουθούν μας “τιμωρούν” σαν πολίτες αυτής της έρμης χώρας…). Επειδή τα σύγχρονα κουφώματα είναι αεροστεγή, δημιουργούνται εύκολα συνθήκες για ανάπτυξη μη τέλειας καύσης και ο κίνδυνος δηλητηρίασης με μονοξείδιο του άνθρακα είναι πολύ πιο εμφανής.

Μηχανισμός δράσης:

Η τοξική δράση του CO οφείλεται στο ότι συνδέεται σταθερά με την αιμοσφαιρίνη σχηματίζοντας καρβοξυαιμογλοβίνη, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να μην μπορεί να προσλάβει οξυγόνο από τον αέρα. Αυτό συμβαίνει γιατί το μονοξείδιο του άνθρακα έχει μεγαλύτερη χημική συγγένεια με την αιμοσφαιρίνη, 200-250 φορές μεγαλύτερη απ, ό,τι το οξυγόνο. Το κύριο πρόβλημα με το CO είναι το ότι δεν προκαλεί κατά την εισπνοή του κάποιον ερεθισμό και είναι τελείως άοσμο σε αντίθεση με άλλα ακόμη τοξικότερα αέρια (χλώριο, υδρόθειο, υδροκυάνιο) των οποίων η έντονη οσμή ή η ερεθιστική δράση προειδοποιεί τον άνθρωπο και του δίνει χρόνο για να απομακρυνθεί από τον χώρο με την τοξική ατμόσφαιρα πριν η συγκέντρωσή τους φθάσει σε θανάσιμα επίπεδα.

Όλοι οι άνθρωποι και τα ζώα μπορεί να υποστούν δηλητηρίαση από CO. Μερικές ομάδες του πληθυσμού όπως τα έμβρυα, τα βρέφη και τα άτομα με χρόνια καρδιολογικά ή αναπνευστικά προβλήματα είναι πιο ευαίσθητα στις επιπτώσεις του μονοξειδίου του άνθρακα.
Η αύξηση του CO στο αίμα επηρεάζει διάφορα ανθρώπινα όργανα και πρώτα - πρώτα αυτό στο οποίο η έλλειψη οξυγόνου έχει άμεσες συνέπειες, τον εγκέφαλο. Τα αποτελέσματα είναι η μείωση της φυσικής και πνευματικής ικανότητας του ανθρώπου. Είναι φανερό ότι τις συνέπειες αυτές υφίστανται οι οδηγοί αυτοκινήτων που το επάγγελμα τους υποχρεώνει να κινούνται σε πολυσύχναστους δρόμους. Επίσης οι τροχονόμοι ή και άλλες κατηγορίες ανθρώπων που είναι υποχρεωμένοι να περνούν πολλές ώρες σε κυκλοφοριακούς κόμβους. Το γεγονός αυτό πρέπει να παίρνεται υπόψη ώστε ο χρόνος παραμονής τους να είναι κατά το δυνατόν μικρότερος.

Το κάπνισμα του τσιγάρου και κυρίως η τελευταία μόδα μεταξύ της νεολαίας, του ναργιλέ (βλέπε ΕΔΩ), δημιουργεί μεγάλες συγκεντρώσεις CO, με αποτέλεσμα να σχηματίζεται αρκετή ποσότητα καρβοξυαιμογλοβίνης σε μικρό χρονικό διάστημα. Το γεγονός αυτό πρέπει να το παίρνει σοβαρά υπόψη κανείς, όταν μάλιστα ζει στο περιβάλλον μιας πόλεως όπου η ατμόσφαιρα είναι επιβαρυμένη με διάφορους αέριους ρύπους η συνεργιστική δράση των οποίων σε πολλές περιπτώσεις δεν έχει ακόμα εκτιμηθεί. 
To μονοξείδιο του άνθρακα είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικό για το έμβρυο μητέρων που καπνίζουν και μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την υγεία του εμβρύου, την ανάπτυξή του (πριν την γέννηση), όπως και να προκαλέσει σ' αυτό καρδιαγγειακά προβλήματα.

Πρώτες βοήθειες:

Απομάκρυνση του ατόμου απ τον τόπο πού βρίσκεται το δηλητήριο. Αν το θύμα δεν αναπνέει πρέπει να εφαρμοστεί τεχνητή αναπνοή. Άμεση διακομιδή του στο νοσοκομείο με ασθενοφόρο και χορήγηση οξυγόνου. 
Ευτυχώς, η τοξική δράση του CO δεν είναι αθροιστική. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια δεν καταστρέφονται και η βλάβη τους είναι 100% αντιστρεπτή. Εάν δοθεί ευκαιρία στον άνθρωπο να αναπνεύσει καθαρό αέρα σε περιπτώσεις ελαφριάς δηλητηρίασης, ή καθαρού οξυγόνου σε περιπτώσεις βαρύτερης δηλητηρίασης, ο οργανισμός επανέρχεται στη φυσιολογική λειτουργία του, εκτός βέβαια αν έχει επέλθει κάποια μόνιμη εγκεφαλική βλάβη λόγω της παρατεταμένης έλλειψης οξυγόνου (ανοξίας).


Προφύλαξη:

Σε περίπτωση χρήσης συσκευών καύσης (μαγκάλια, σόμπες υγραερίου κλπ) είναι απαραίτητος ο καλός συνεχής αερισμός του χώρου.
Είναι απαραίτητο το τακτικό σέρβις των συστημάτων θέρμανσης που λειτουργούν με πετρέλαιο, φυσικό αέριο, κάρβουνο ή άλλη βιομάζα από ειδικευμένο τεχνικό. Αν η φλόγα από το υγραέριο είναι κίτρινη αντί να είναι μπλε, αυτό μπορεί να αποτελεί προειδοποίηση για προβληματική καύση και για πιθανές εκπομπές μονοξειδίου του άνθρακα.
Ποτέ δεν πρέπει να κοιμόμαστε με αναμμένο μαγκάλι ή αναμμένη σόμπα υγραερίου ή πετρελαίου.
Ποτέ να μην επαναπαύεστε όταν χρησιμοποιείτε συσκευές που μπορούν να εκπέμπουν μονοξείδιο του άνθρακα. Σήμερα υπάρχουν οικιακοί συναγερμοί διαφόρων τύπων για τον εντοπισμό του μονοξειδίου του άνθρακα.
Διαρροή της εξάτμισης προς το εσωτερικό του αυτοκινήτου μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένες συγκεντρώσεις CO στη καμπίνα του αυτοκινήτου. Ποτέ μη βάζετε σε λειτουργία το αυτοκίνητο σας μέσα σε κλειστό γκαράζ. Το μονοξείδιο του άνθρακα από τα καυσαέρια μπορεί να φτάσει πολύ γρήγορα σε υψηλές και επικίνδυνες συγκεντρώσεις.

Διάβασε επίσης

Θέρμανση με τζάκι: Ενδιαφέροντα ευρήματα - μερικές συμβουλές. 

(πάτησε ΕΔΩ)

Εχω βήχα! Τι μπορεί να σημαίνει;

Ο βήχας αποτελεί έναν πολύ χρήσιμο μηχανισμό άμυνας του αναπνευστικού συστήματος, καθώς μας βοηθάει να αποβάλλουμε βλαβερά σωματίδια και μικροοργανισμούς που εισέρχονται σε αυτό. Ωστόσο, συχνά είναι και ένα "καμπανάκι" που προειδοποιεί ότι κάτι δεν πάει καλά στον οργανισμό.

1. Γιατί ξυπνάω με βήχα και φλέματα
Τι μπορεί να σημαίνει: αν καπνίζεις, γνωρίζεις καλά αυτόν το βήχα, καθώς πρόκειται για το γνωστό "τσιγαρόβηχα", που βοηθάει τον οργανισμό να απομακρύνει την περιττή βλέννα που παράγεται στον ερεθισμένο βλεννογόνο του αναπνευστικού.
Tι να κάνεις: επειδή ο "τσιγαρόβηχας" παραπέμπει κατευθείαν στη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία συνιστά στους καπνιστές να κάνουν μια εξέταση σπιρομέτρησης και αν τα συμπτώματα του βήχα είναι έντονα, να κόψουν αμέσως το κάπνισμα. Aν κόψεις το τσιγάρο, ο βήχας θα σταματήσει σε σύντομο χρονικό διάστημα. Aπόφυγε τα αντιβηχικά, καθώς καταστέλλουν το σύμπτωμα και η βλέννα παραμένει στους πνεύμονες.

2. Βήχας ξαφνικός που επιμένει
Tι μπορεί να σημαίνει: είναι ο βήχας που αναγγέλλει ένα κρυολόγημα ή γρίπη και μπορεί να διαρκέσει μέχρι και τρεις εβδομάδες. Αν συνεχιστεί για περισσότερες μέρες, τότε είναι πιθανόν να έχουν βρει πρόσφορο έδαφος και να έχουν αναπτυχθεί σοβαρότερες παθήσεις του αναπνευστικού, όπως η βρογχίτιδα και η πνευμονία. Ο επίμονος βήχα μπορεί να κρύβει και άλλες ασθένειες, όπως άσθμα, ιγμορίτιδα και αλλεργίες.
Τι να κάνεις: αν οφείλεται σε κοινό κρυολόγημα (που συνοδεύεται με μπούκωμα και δακρύρροια), ακολούθησε τις κλασικές συμβουλές για υγιεινή διατροφή και ζεστά ροφήματα και οπλίσου με υπομονή μέχρι η ίωση να κάνει τον κύκλο της. Όταν ο βήχας μετριάζεται μεν, αλλά συνεχίζει σποραδικά στη διάρκεια της νύχτας και διαρκεί ήδη 2-3 εβδομάδες, χρειάζεται η συμβουλή του γιατρού.

3. Βήχας που εμφανίζεται κυρίως το βράδυ (την ώρα του ύπνου)
Tι μπορεί να σημαίνει: αν μέσα στη νύχτα σε πιάνει έντονος ξερός βήχας και είσαι ήδη κρυολογημένος, δεν υπάρχει λόγος να ανησυχήσεις. Ο βήχας θα υποχωρήσει μαζί με το κρυολόγημα. Απλώς η συμφόρηση της μύτης και των ρινικών κόλπων ξεραίνει το λάρυγγα τη νύχτα, κι αυτό μπορεί να προκαλέσει κάποιον ερεθισμό. Όμως, αν ο βήχας εμφανίζεται τα βράδια χωρίς να συνυπάρχει κάποια ίωση, μπορεί να είναι σημάδι αλλεργίας.
Τι να κάνεις: αν επιβεβαιωθεί από το γιατρό πρόβλημα αλλεργίας, διατήρησε το υπνοδωμάτιό δροσερό και ξηρό (η υπερβολική ζέστη αποξηραίνει τους βλεννογόνους και ευνοεί τις αναπνευστικές αλλεργίες). Έπειτα, φρόντισε να αερίζεις καθημερινά το χώρο, απομακρύνοντας τα μάλλινα υφάσματα και προτιμώντας σκεπάσματα, μαξιλάρια και κουρτίνες από συνθετικά υλικά.

4. Νευρικός βήχας
Tι μπορεί να σημαίνει: εάν ο βήχας εκδηλώνεται μόνο την ημέρα, χωρίς να συνοδεύει κάποια ασθένεια, μάλλον πρόκειται για ένα είδος βήχα που χαρακτηρίζεται ως "νευρικός" και οφείλεται κυρίως σε ανεξέλεγκτο άγχος, αφού δεν υπάρχει κανένας συγκεκριμένος λόγος που να τον προκαλεί.
Τι να κάνεις: για να τον αντιμετωπίσεις, πρέπει πρώτα να βρεις την αιτία που σε αγχώνει και σου προκαλεί αυτή την κατάσταση.

5. Βήχας που φέρνει και καούρες
Tι μπορεί να σημαίνει: το πιθανότερο είναι ο βήχας να οφείλεται σε γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, δηλαδή στην επιστροφή υγρών από το στομάχι στον οισοφάγο εξαιτίας της ανεπάρκειας του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα. H πάθηση αυτή προκαλεί επιπλέον δυσκολία κατάποσης και κάψιμο στο στήθος.
Tι να κάνεις: προτίμησε τα πολλά και μικρά γεύματα και μην ξαπλώνεις αμέσως μετά το φαγητό γιατί έτσι διευκολύνεται η άνοδος του περιεχομένου του στομάχου προς τον οισοφάγο. Εάν θέλεις οπωσδήποτε να ξεκουραστείς, βάλε δύο μαξιλάρια στην πλάτη, ώστε να παρεμποδίζεται η παλινδρόμηση. Τα βράδια φρόντισε να πέφτεις για ύπνο με ελαφρύ στομάχι. Αν κριθεί απαραίτητο, ο γιατρός μπορεί να σου συστήσει κάποιο αντιόξινο φάρμακο.

6. Βήχας με σφύριγμα
Tι μπορεί να σημαίνει: εάν παρουσιάζεται δύσπνοια, βράσιμο στο στήθος και ενώ αναπνέεις, ακούγεται ένας θόρυβος σαν σφύριγμα. Ο συγκεκριμένος βήχας ενδέχεται να είναι προάγγελος άσθματος ή να συνοδεύει μια ασθματική κρίση. Πολλές φορές, προηγούνται της κρισής κάποια προειδοποιητικά σημάδια, όπως πονοκέφαλος, φταρνίσματα, βάρος στο στομάχι. Στα νήπια, το άσθμα συνήθως εμφανίζεται με βήχα κατά το παιχνίδι, το κλάμα ή κατά τη διάρκεια της νύχτας. Συμπτώματα μπορεί επίσης να εμφανιστούν και κατά τη διάρκεια ενός κοινού κρυολογήματος.
Τι να κάνεις: Πήγαινε για πνευμονολογική εξέταση και σπιρομέτρηση, το συντομότερο δυνατόν.

7. Ο βήχας που μοιάζει με γάβγισμα
Tι μπορεί να σημαίνει: αυτός ο βήχας εκδηλώνεται ξαφνικά μέσα στη νύχτα και δίνει την εντύπωση πως διακόπτεται η αναπνοή σου. Συχνά, προκαλείται από λαρυγγίτιδα η οποία οφείλεται σε ιό.
Τι να κάνεις: η πρώτη κίνηση είναι να ανοίξεις το παράθυρο για να μπει φρέσκος αέρας. Αν η κατάστασή δεν βελτιωθεί άμεσα, πήγαινε στο μπάνιο, κλείσε την πόρτα και ανοίξε τη βρύση του ζεστού νερού μέχρι να γεμίσει ο χώρος υδρατμούς, οι οποίο θα σου κάνουν καλό. Ελέγξτε αν έχεις πυρετό, γιατί συχνά η λαρυγγίτιδα κάνει μέτριο πυρετό. Σε κάθε περίπτωση, τα βρέφη και τα πολύ μικρά παιδιά θα πρέπει οπωσδήποτε να μεταφέρονται στο νοσοκομείο, επειδή υπάρχει κίνδυνος απόφραξης των αεραγωγών.

8. Παροξυσμικός βήχας
Tι μπορεί να σημαίνει: αν παρουσιάσεις έντονο παροξυσμικό βήχα, τότε μάλλον έχεις στραβοκαταπιεί κάτι.
Τι να κάνεις: μη βάλεις το χέρι στο στόμα γιατί το πιο πιθανό είναι να κάνεις μεγαλύτερη ζημιά. Πήγαινε αμέσως στο γιατρό.

Να θυμάσαι:
1. Όταν ο βήχας διαρκεί λιγότερο από τρεις εβδομάδες, θεωρείται οξύς, ενώ όταν ξεπερνά αυτό το χρονικό διάστημα, λέγεται χρόνιος και είναι απαραίτητο να διερευνηθεί η αιτία που τον προκαλεί.
2. Oρισμένα φάρμακα για την πίεση και την καρδιακή ανεπάρκεια (οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης) μπορεί να έχουν ως ανεπιθύμητη παρενέργεια το χρόνιο ξηρό βήχα. Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει συχνά και αντιμετωπίζεται με τη διακοπή του συγκεκριμένου φαρμάκου και τη ρύθμιση της πίεσης με φάρμακο άλλης κατηγορίας.
3. Από τη στιγμή που ο βήχας συνοδεύει ιογενείς καταστάσεις του αναπνευστικού, οι οποίες θα κάνουν τον κύκλο τους και θα φύγουν, δεν χρειάζεται κανένα φάρμακο. O γιατρός, εφόσον το κρίνει απαραίτητο, θα σου χορηγήσει τα κατάλληλα αντιβηχικά, που δρουν κατασταλτικά και όχι θεραπευτικά.
4. Ποτέ μην δίνεις υπογλώσσια δισκία ή καραμέλες για το βήχα σε παιδιά μικρότερα των 6 ετών. Κινδυνεύουν να πνιγούν στην περίπτωση που αυτά "κολλήσουν" στο λαιμό τους.
5. Μη παίρνεις το αντιβηχικό που σου έγραψε την προηγούμενη φορά ο γιατρός ή αυτό που σου σύστησε ο γείτονας!

Αναπνευστικές διαταραχές από τη χρήση κοκαΐνης - κρακ

Τα οξέα πνευμονικά συμπτώματα από εισπνεόμενη κοκαΐνη ως τσιγάρο περιλαμβάνουν βήχα, μαύρα πτύελα, αιμόπτυση και πλευριτικό θωρακικό πόνο.

Συχνά παρατηρούνται βαροτραύματα (τραυματικές καταστάσεις του πνευμονικού ιστού) από χρήση κοκαΐνης.
Ο πνευμοθώρακας (βλέπε ΕΔΩ), το πνευμοπερικάρδιο (συλλογή αέρα στην κοιλότητα τού περικαρδίου) και το πνευμομεσοθωράκιο (αέρας στο μεσοθωράκιο, δηλ την ανατομική περιοχή που εντοπίζεται στο κέντρο του θώρακος και ορίζεται μπροστά από το στέρνο, πίσω από τη σπονδυλική στήλη, και πλάγια από τους πνεύμονες που καλύπτονται από το περισπλάχνιο πέταλλο του υπεζωκότα), αποτελούν τις συχνότερες βαροταυματικές διαταραχές.
Το κάπνισμα της κοκαΐνης είναι επίσης συνδεδεμένο με συμπτωματολογία άσθματος (βλέπε ΕΔΩ), επιδείνωση υπάρχοντος άσθματος και διάφορες αναπνευστικές επιπλοκές συμπεριλαμβανομένης της ιγμορίτιδας, επιγλωττίτιδας, βρογχίτιδας, και βρογχιολίτιδας. Επιπλέον, οι καυτοί ατμοί κοκαΐνης μπορούν να προκαλέσουν θερμικά εγκαύματα της αναπνευστικής οδού.
Η χρήση κρακ συνδέεται με σχετικό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από διάχυτες κυψελιδικές διηθήσεις, πνευμονική και συστηματική ηωσινοφιλία, πυρετό και αναπνευστική ανεπάρκεια. Επέρχεται μέσα σε 1 έως 48 ώρες μετά από έντονο κάπνισμα κοκαΐνης. Η πνευμονική κυψελιδική αιμορραγία και η αιμόπτυση (βλέπε ΕΔΩ) με και χωρίς πνευμονικό έμφρακτο (αιμορραγική πύκνωση του πνεύμονα μετά από απόφραξη και διακοπή της αιματικής ροής), αναφέρονται συχνά στους χρήστες κοκαΐνης.
Η χρήση κοκαΐνης προκαλεί, επίσης, οξύ μη καρδιογενές πνευμονικό οίδημα και οι πιθανοί μηχανισμοί περιλαμβάνουν τις τοπικές κυτταρικές τοξικές αντιδράσεις και τις μικροαγγειακές πνευμονικές διαταραχές. Επιπλέον, στην πρόκληση του μη καρδιογενούς ή νευρογενούς οιδήματος συμμετέχει και η διέγερση του κεντρικού νευρικού συστήματος. Τα διεγερτικά γενικά προκαλούν αναπνευστική διέγερση, αλλά η υπερβολική δόση μπορεί να οδηγήσει σε αναπνευστική καταστολή. Πειράματα σε ζώα με υπερδοσολογία κοκαΐνης έδειξαν ότι η αναπνευστική καταστολή που ακολουθεί τους παροξυσμούς ή, ελλείψει παροξυσμών, η άμεση αναπνευστική καταστολή διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στους μηχανισμούς πρόκλησης θανάτου από κοκαΐνη.   
TUM - Technische Universität München

Εισπνεόμενες πτητικές ουσίες: ΚΙΝΔΥΝΟΣ - ΘΑΝΑΤΟΣ!!!

Τα ευρύτερα γνωστά ως εισπνεόμενα ναρκωτικά ή εισπνεόμενες πτητικές ουσίες, αποτελούν μείζον πρόβλημα ακόμη και στην εποχή μας. Παλιά πιστεύαμε ότι αφορούν τον φτωχό "τρίτο κόσμο" όπως στην παραπάνω φωτογραφία. Δυστυχώς, το πρόβλημα έχει μεταφερθεί εδώ και καιρό στη χώρα και τη γειτονιά μας.

Πρόκειται για ουσίες σε αέρια μορφή που απορροφώνται από τη μύτη (σνιφάρισμα) ή το στόμα μέσω της εισπνοής. 
Ως εισπνεόμενες χρησιμοποιούνται συνήθως οι παρακάτω ουσίες: βενζίνη, κόλλες, καθαριστικά λεκέδων, διαλυτικά χρωμάτων, διαλύτες, καθαριστικά βερνικιών ή διασταλτικοί παράγοντες στα σπρέι (υπάρχουν πάνω από 1000 ουσίες καθημερινής οικιακής χρήσης που δυνητικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν!). Σχεδόν κάθε σπίτι διαθέτει πολλές υγρές ή αέριες ουσίες που μπορούν να αποβούν ιδιαίτερα επικίνδυνες. 
Οι χρήστες των παραπάνω ουσιών είναι συνήθως μικρά παιδιά, ηλικίας από 9 έως 12 ετών, τα οποία αρέσκονται στην οσμή των εν λόγω ουσιών και σταδιακά αποκτούν εθισμό.
Τα άτομα που τις χρησιμοποιούν συνήθως το κάνουν βρέχοντας με αυτές ένα πανί ή μια πλαστική σακούλα και στη συνέχεια εισπνέοντας τους ατμούς τοποθετώντας το πανί ή τη σακούλα στο στόμα ή στη μύτη. 
Τα περισσότερα από αυτά τα προϊόντα έχουν παρόμοια αποτελέσματα με αυτά των αναισθητικών, επιβραδύνουν, δηλαδή, τις λειτουργίες του σώματος. Μετά από ένα αρχικό "φτιάξιμο", και την απώλεια αναστολών έρχεται η υπνηλία, η αίσθηση ότι το κεφάλι είναι ανάλαφρο και η ταραχή.
Τα χημικά απορροφώνται πολύ γρήγορα μέσω των πνευμόνων, εισέρχονται στη κυκλοφορία του αίματος και φθάνουν άμεσα τον εγκέφαλο και σε άλλα όργανα, προκαλώντας, κάποιες φορές, μη αναστρέψιμη σωματική και διανοητική βλάβη.
Η εισπνοή τέτοιων ουσιών βλάπτει σοβαρά και τη ψυχική υγεία, καθώς μπορεί να προκαλέσει χρόνια προβλήματα αυτοσυγκέντρωσης και συντονισμού, επηρεάζοντας συναισθήματα, σκέψεις, κρίσεις και τον τρόπο που αντιλαμβάνεται ο χρήστης τα πράγματα, όπως επίσης και εγκεφαλικές βλάβες. 
Η χρήση των εισπνεόμενων ουσιών μπορεί να προκαλέσει βλάβη στην καρδιά, τους πνεύμονες, στα νεφρά, στον εγκέφαλο, στο συκώτι, στον μυελό των οστών και σε άλλα όργανα. 
Οι εισπνεόμενες ουσίες στερούν από το σώμα το οξυγόνο και αναγκάζουν την καρδιά να χτυπά ακανόνιστα και πολύ γρήγορα.
Οι χρήστες μπορεί να νιώσουν ναυτία, να εμφανισθούν ανεξέλεγκτες ρινορραγίες και να χάσουν την αίσθηση ακοής ή όσφρησης.
Επίσης, συχνότατες είναι οι παροξύνσεις του βρογχικού άσθματος (πατήστε ΕΔΩ) με όλες τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν αυτές.
 Η χρόνια χρήση μπορεί να οδηγήσει σε φθορά κυρίως των αναπνευστικών μυών και μειωμένο μυϊκό τόνο, ενώ τα δηλητηριώδη χημικά προκαλούν στις μεγαλύτερες ηλικίες,  βαθμιαία βλάβες στους πνεύμονες όπως Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ - πατήστε ΕΔΩ), πνευμονική ίνωση καθώς και μόνιμες βλάβες στο ανοσοποιητικό σύστημα με την καταστροφή των μακροφάγων, με αποτέλεσμα συχνές και βαριές λοιμώξεις κυρίως του αναπνευστικού. 
Σε μια και μόνο πολιτεία των ΗΠΑ ο ετήσιος μέσος όρος εισαγωγής στις πρώτες βοήθειες ήταν πάνω από 3.800 άτομα ενώ παρέμειναν στο νοσοκομείο πάνω από 450 άτομα λόγω δηλητηρίασης από εισπνεόμενες ουσίες, σύμφωνα με στατιστικές του 2008.
Ο χρήστης εισπνεόμενων ουσιών κινδυνεύει από το Σύνδρομο Αιφνιδίου Θανάτου ο οποίος μπορεί να επέλθει είτε την πρώτη είτε την εκατοστή φορά που χρησιμοποιεί μια εισπνεόμενη ουσία, επειδή μπορεί αυτή ανά πάσα στιγμή να επιφέρει άτακτους και ταχείς καρδιακούς παλμούς (ταχυαρρυθμία), και να οδηγήσει σε καρδιακή ανακοπή - καρδιοαναπνευστική κατάρρευση και θάνατο μέσα σε λίγα λεπτά. Το 22% των χρηστών εισπνεόμενων ουσιών οι οποίοι πέθαναν από το Σύνδρομο Αιφνίδιου Θανάτου, δεν είχε ιστορικό προηγούμενης χρήσης εισπνεόμενων ουσιών – έκαναν χρήση για πρώτη φορά.
Ο θάνατος από ασφυξία, επίσης μπορεί να συμβεί και λόγω της αντικατάστασης του οξυγόνου στους πνεύμονες από τη χημική ουσία, και στη συνέχεια, στο κεντρικό νευρικό σύστημα, οπότε σταματά η αναπνοή.

Οι συνέπειες της χρήσης κάνναβης στο αναπνευστικό μας σύστημα.

Η Τετραϋδροκανναβινόλη ή αλλιώς THC είναι η ουσία που περιέχεται στην μαριχουάνα (φούντα)  και το χασίς, προϊόντα του φυτού κάνναβης και είναι η ουσία που ευθύνεται περισσότερο για τις οργανικές και ψυχικές συνέπειες της κάνναβης, για τις οποίες ειδικότεροι να ασχοληθούν είναι οι συνάδελφοι του ψυχιατρικού τομέα.

Το THC φτάνει στον εγκέφαλο πιο γρήγορα όταν καπνίζεται. Για να απελευθερωθεί από την κάνναβη, πρέπει να θερμανθεί μέσω του καπνίσματος.
Στο χασίς υπάρχει σε πολλή μεγαλύτερη συγκέντρωση σε σχέση με την μαριχουάνα.
Η κάνναβη χρησιμοποιείται σε διάφορες μορφές, όπως βάμμα, έλαιο κλπ και μπορεί να φαγωθεί, να γίνει ρόφημα ή να εξατμιστεί σε vaporizer.
Η πιο κοινή όμως μορφή της κάνναβης, είναι η αποξηραμένη φυτική μορφή με την οποία και θα ασχοληθούμε, γιατί το σώμα απορροφά 10-25% του THC όταν εισπνέεται και μόνο το 6% όταν τρώγεται.
Στις Ευρωπαϊκές χώρες συνήθως η κάνναβη καπνίζεται αναμεμειγμένη με καπνό, ενώ στις ΗΠΑ και στον Καναδά συνήθως σκέτη.

Πολλοί άνθρωποι, έχουν την λανθασμένη εντύπωση, ως αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης προπαγάνδας απενοχοποίησης της χρήσης κάνναβης, κυρίως μέσω του διαδικτύου (όπου κανείς δεν λογοδοτεί για τίποτα...) ότι το κάπνισμα τσιγάρων μαριχουάνας και χασίς, δεν προκαλεί ιδιαίτερο πρόβλημα στους πνεύμονες. Αλλος ένας μύθος!

Ο καπνός της κάνναβης περιέχει χιλιάδες οργανικές και ανόργανες ουσίες και την ίδια ποσότητα πίσσας με ένα τσιγάρο καπνού.
Πάνω από 50 γνωστά καρκινογόνα έχουν εντοπιστεί στον καπνό της κάνναβης (νιτροζαμίνες, ενεργές αλδεΰδες, βενζοπυρένιο). Είναι γνωστό ότι τα τσιγάρα της κάνναβης περιέχουν τις παραπάνω καρκινογόνες ουσίες σε συγκεντρώσεις που είναι κατά 50% ψηλότερες σε σύγκριση με τα τσιγάρα καπνού.
Μελέτες σε ζώα έχουν δείξει πως η χρήση της κάνναβης καταστρέφει κύτταρα και ιστούς που σχετίζονται με την άμυνα του οργανισμού απέναντι στις διάφορες ασθένειες, καθιστώντας τους χρήστες πιο ευάλωτους στις λοιμώξεις.

Το British Lung Foundation, μέσα στα πλαίσια των προσπαθειών του, για διαφώτιση του ευρύτερου κοινού για τους κινδύνους της κάνναβης, διεξήγαγε μια μεγάλη έρευνα με σκοπό να διαφανούν οι νοσηρές επιδράσεις της μαριχουάνας και του χασίς στο αναπνευστικό σύστημα και στους πνεύμονες. Τα κυριότερα ευρήματα είναι:
- To 1960 ένα τσιγάρο κάνναβης περιείχε 10 mg THC ενώ σήμερα περιέχει 150 mg. Αυτό σημαίνει ότι οι νοσηρές επιδράσεις σήμερα, είναι πολύ μεγαλύτερες απ' ότι παλιά.
- Το κάπνισμα 3 - 4 τσιγάρων κάνναβης, προκαλεί τις ίδιες βλάβες οξείας και χρόνιας βρογχίτιδας, όπως 20 ή περισσότερα τσιγάρα καπνού.
Συμπτώματα όπως χρόνιος βήχας, παραγωγή πτυέλων και ασκησιογενής δύσπνοια (πατήστε ΕΔΩ) είναι συνηθισμένα στους καπνιστές κάνναβης. Το σύνηθες κάπνισμα μαριχουάνας συνδέεται με δομικές και λειτουργικές διαταραχές των κυψελιδικών μακροφάγων που δυνητικά προδιαθέτουν σε πνευμονική λοίμωξη. 
- Ο τρόπος με τον οποίο καπνίζονται τα τσιγάρα της κάνναβης, είναι διαφορετικός από εκείνον που καπνίζονται τα τσιγάρα καπνού. Γίνεται βαθιά παρατεταμένη εισπνοή με συγκράτηση του αέρα που διαρκεί 4 φορές περισσότερο χρόνο παρά με τα τσιγάρα καπνού. Το αποτέλεσμα είναι ότι το αναπνευστικό σύστημα επιβαρύνεται με περισσότερο μονοξείδιο του άνθρακα, την πίσσα και τις άλλες τοξικές ουσίες.

Τέλος, αναφορές περιπτώσεων έχουν δείξει  καρκίνους της ανώτερης γαστρεντερικής και αναπνευστικής οδού (στόμα, γλώσσα, και οισοφάγος) σε νεαρούς ενήλικες που ήταν χρόνιοι καπνιστές κάνναβης, ωστόσο τα στοιχεία από επιδημιολογικές μελέτες εμφανίζονται αντικρουόμενα και η έρευνα είναι σε εξέλιξη.

Μερικές απλές και κατανοητές έννοιες για τη σαρκοείδωση

Η σαρκοείδωση είναι μία διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος στην οποία δημιουργούνται μικροσκοπικές συσσωρεύσεις κυττάρων σε διάφορα όργανα του σώματος. Οι συναθροίσεις αυτές των κυττάρων ονομάζονται κοκκιώματα, επειδή μοιάζουν με κόκκους άμμου ή ζάχαρης. Χαρακτηρίζεται ως “φλεγμονώδης νόσος”.

Η αιτία ή οι αιτίες της σαρκοείδωσης παραμένουν άγνωστες. Μπoρεί να πρoσβάλλει σχεδόν κάθε όργανo τoυ σώματoς, αλλά oι συνηθέστερες βλάβες απαντoύν στoυς πνεύμoνες, στoυς αδένες τoυ μεσoθωρακίoυ, στoυς λεμφαδένες, στo σπλήνα και στo δέρμα.

Η συχνότητα της σαρκοείδωσης διαφέρει ανάλογα με τις μελέτες που υπάρχουν και κυμαίνεται ευρέως μεταξύ 0,03 έως 640 περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού.

Ποια είναι τα συμπτώματα της σαρκοείδωσης;
Τα κοκκιώματα είναι δυνατόν να αυξηθούν σε μέγεθος ή και να αθροιστούν σε ένα ή περισσότερα όργανα του σώματος και να προκαλέσουν διάφορα συμπτώματα, αναλόγως με ποιο/α όργανα έχουν προσβληθεί. Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται σταδιακά αλλά σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν απότομα.

Η νόσος περίπου στο 90% των περιπτώσεων επηρεάζει και τους πνεύμονες ή μόνο τους πνεύμονες. Όταν αυτοί προσβάλλονται, μπορεί να εμφανιστούν τα εξής συμπτώματα:

    Βήχας
    Διαταραχές αναπνοής
    Πόνος στο στήθος
    Αδυναμία και εύκολη κόπωση
    Πυρετός
    Απώλεια Βάρους

Οι δερματικές βλάβες στη σαρκοείδωση μπορεί να είναι οι μόνες ή οι πρώτες εκδηλώσεις της νόσου. Περίπου το 25% των ασθενών με σαρκοείδωση θα εμφανίσουν κατά την πορεία της νόσου τους διάφορες δερματικές βλάβες. Το «οζώδες ερύθημα» είναι χαρακτηριστική βλάβη, συνήθως παρατηρείται στην οξεία έναρξη της νόσου και εξαφανίζεται μόνο του στη διάρκεια λίγων εβδομάδων ή λίγων μηνών από την εμφάνισή του.
Επειδή όπως είπαμε, είναι δυνατόν η σαρκοείδωση να μην προκαλεί καθόλου συμπτώματα, παρά το ότι υπάρχουν ήδη βλάβες σε διάφορα όργανα, οι ασθενείς που πάσχουν από σαρκοείδωση πρέπει να ελεγχθούν για βλάβες σε διάφορα όργανα του σώματος τους, παρά το ότι μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί.

Η σαρκοείδωση με συμπτώματα από την καρδιά, εμφανίζεται σε ποσοστό 2-10% των ασθενών. Η βλάβη της καρδιάς στην σαρκοείδωση, αποτελεί έναν σημαντικό προγνωστικό παράγοντα για την εξέλιξη της νόσου. Η διάγνωση της συμμετοχής της καρδιάς στη νόσο απαιτεί αυξημένο βαθμό υποψίας, ιδιαίτερα σε εμφάνιση αρρυθμιών. Η πρώιμη θεραπεία προλαμβάνει ανεπανόρθωτες βλάβες στην καρδιά και σχετίζεται με καλύτερη πρόγνωση.

Η σαρκοείδωση του νευρικού συστήματος, παρατηρείται περίπου στο 5-15% των ασθενών. Μπορεί να καταστεί σοβαρή και επικίνδυνη. Η νόσος εμφανίζεται με διάφορα συμπτώματα και έτσι υποδύεται διάφορες άλλες νευρολογικές παθολογικές καταστάσεις.

Η εντόπιση της σαρκοείδωσης στον οφθαλμό αποτελεί ένα σχετικά συνηθισμένο φαινόμενο. Στην Ευρώπη παρατηρείται περίπου στο 1/3 των ασθενών. Επειδή η οφθαλμική βλάβη μπορεί αρχικά να μην παρουσιάζει συμπτώματα, είναι πάντα απαραίτητη η εξέταση ενός ασθενούς με σαρκοείδωση από οφθαλμίατρο. Η πιο κοινή εκδήλωση της νόσου ονομάζεται «ιριδοκυκλίτις».

Εντοπίσεις στα οστά, τους συνδέσμους και τους μύες
Η πιο κοινή εκδήλωση της οξείας σαρκοείδωσης είναι το «σύνδρομο Lӧfgren». Τα ευρήματά του είναι διόγκωση των πνευμονικών πυλών από ερεθισμένους λεμφαδένες της περιοχής, οζώδες ερύθημα και αρθρίτιδα, ιδίως των μεγάλων αρθρώσεων, γονάτων και αγκώνων.

Η σαρκοείδωση μπορεί να επηρεάσει επίσης τους νεφρούς προκαλώντας νεφρίτιδα ή αγγειίτιδα, το ήπαρ, σπλήνα, καθώς και την παρωτίδα.

Η διαταραχή του μεταβολισμού του ασβεστίου στη σαρκοείδωση οφείλεται στην αυξημένη παραγωγή μιας ουσίας που ονομάζεται καλσιτριόλη και αυξάνει τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα προκαλώντας υπεραβεστιαιμία. Αυτή με τη σειρά της μπορεί να προκαλέσει νεφρασβέστωση, ή σπανιότερα νεφρική ανεπάρκεια. Συνηθισμένη είναι επίσης η εύρεση αυξημένων επιπέδων ασβεστίου στα ούρα.

Πώς μπορώ να μάθω αν πάσχω από σαρκοείδωση;
Δυστυχώς δεν υπάρχει ένα μοναδικό τεστ που να θέτει τη διάγνωση. Αντιθέτως ο γιατρός σας για να θέσει τη διάγνωση θα χρησιμοποιήσει τα εξής:

Το ιστορικό των συμπτωμάτων σας και την κλινική εξέταση
Ακτινολογικό έλεγχο (απλές ακτινογραφίες, αξονική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας κλπ)
Βρογχοσκόπηση
Λειτουργικό έλεγχο της αναπνοής (σπιρομέτρηση - διάχυση ΕΔΩ)
Εξέταση βιοψίας από κάποιο σημείο του σώματος σας
Άλλα τεστ προς αποκλεισμό παραπλήσιων νόσων όπως, καρκίνος στους λεμφαδένες, φυματίωση (βλέπε ΕΔΩ), ρευματοειδή αρθρίτιδα, μυκητιάσεις.

Ποια είναι η θεραπεία για τη σαρκοείδωση;
Λόγω του ότι η αιτία που προκαλεί τη σαρκοείδωση ακόμα και σήμερα δεν είναι γνωστή, δεν υπάρχει κάποια ειδική θεραπεία για τη νόσο. Παρόλα αυτά, υπάρχουν θεραπευτικές επιλογές για τα συμπτώματα που προκαλεί η νόσος. Στις περιπτώσεις που τα συμπτώματα είναι ήπια, μπορεί και να μην χρειαστεί καμία θεραπεία.

Η κορτιζόνη μπορεί να βοηθήσει στην υποχώρηση των συμπτωμάτων καθώς και στην περαιτέρω επιδείνωση της νόσου. Επίσης, εκτός από του στόματος μορφή-χάπια, κάποιοι ασθενείς ενδεχομένως να χρησιμοποιήσουν την κορτιζόνη και σε άλλη μορφή π.χ. κρέμα για το δέρμα, σταγόνες στα μάτια και εισπνεόμενα φάρμακα. 
Εντούτοις, η χρήση κορτιζόνης δεν είναι άμοιρη ανεπιθύμητων ενεργειών όπως για παράδειγμα η αύξηση του σωματικού βάρους, τα οιδήματα, η επιδείνωση του σακχαρώδους διαβήτη, η οστεοπόρωση κ.α. Έτσι ο γιατρός θα σας χορηγήσει κορτιζόνη μόνο όταν θεωρείται απαραίτητο και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Επιπλέον, άλλες φαρμακευτικές επιλογές όπως η μεθοτρεξάτη και η αζαθειοπρίνη είναι διαθέσιμες και μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε περιπτώσεις όπου οι ασθενείς δεν μπορούν να λάβουν κορτιζόνη ή δεν ωφελήθηκαν από αυτή. Και τα δύο φάρμακα έχουν αποτελέσματα στους περισσότερους αλλά όχι σε όλους τους ασθενείς. Υπάρχουν και ασθενείς με ανθιστάμενη σαρκοείδωση, οι οποίοι δείχνουν επίμονη νόσο παρά την χορήγηση κορτικοειδών σε μεγάλες δόσεις.

Πώς η σαρκοείδωση μπορεί να επηρεάσει τη ζωή μου;
Σε γενικές γραμμές η πρόγνωση της νόσου είναι καλή. Ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που έχουν προσβληθεί δεν θα εμφανίσουν ποτέ κλινικά συμπτώματα και από αυτούς που θα εμφανίσουν συμπτώματα, στο 30% η νόσος θα υποχωρήσει αυτόματα. Σε ένα ποσοστό 10-30% των ασθενών η νόσος παρουσιάζει μια χρόνια πορεία και μερικές φορές είναι υπεύθυνη για ανάπτυξη σημαντικής βλάβης στην λειτουργία των πνευμόνων.
Έχει αναφερθεί θνητότητα που κυμαίνεται μεταξύ 1-6%.

Κάπνισμα ναργιλέ (όταν καπνίζει ο λουλάς). Αλήθειες και...μύθοι.

Ο ναργιλές χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες κυρίως στην Αφρική, την Ασία και τη Μέση Ανατολή. Η αύξηση των ταξιδιών σε χώρες όπως η Αίγυπτος και η Τουρκία έχει προκαλέσει την υιοθέτηση του ναργιλέ και στην Ευρώπη. 
Ο σωλήνας του πωλείται ως σουβενίρ και είναι δημοφιλής στους τουρίστες οι οποίοι τον αγοράζουν ως διακοσμητικό, καθώς επίσης είναι και τα τελευταία χρόνια πολύ της μόδας στα μπαρ και στα καφέ σε όλο σχεδόν τον κόσμο. 
Η γεύση του καπνού που λαμβάνεται μέσω ενός σωλήνα συνδεδεμένου με ένα δοχείο με νερό είναι ιδιαίτερα δημοφιλής μεταξύ της νεολαίας.

Εχει διαδοθεί ευρέως και επικρατήσει ο ανυπόστατος ισχυρισμός ότι ο ναργιλές βλάπτει λιγότερο από το κάπνισμα τσιγάρου. 
Το γεγονός ότι το προϊόν της καύσης στο λουλά (το πήλινο δοχείο που θερμαίνεται από τα κάρβουνα) των διαφόρων μειγμάτων καπνού και άλλων ουσιών συχνά αγνώστου ή αμφιβόλου προελεύσεως διέρχεται από το νερό, δημιουργεί την αληθοφανή αλλά εσφαλμένη εντύπωση ότι απομακρύνεται μεγάλο ποσοστό των τοξικών ουσιών του μείγματος που καίγεται. Ο καπνός είναι αρωματισμένος με φρούτα όπως μήλο ή φράουλα οπότε ότι απομένει μετά το πέρασμα από νερό να είναι γλυκό. Για το λόγο όμως του ότι δεν έχει γεύση τσιγάρου, πολλοί το σκέφτονται ως ασφαλέστερο.
Σύμφωνα με έρευνες για τον έλεγχο του καπνού, του Βρετανικού Υπουργείου Υγείας (όσο το δικό μας ασχολείται με τις περικοπές στην υγεία), αυτοί που καπνίζουν ναργιλέ, κινδυνεύουν από υψηλά επίπεδα μονοξειδίου του άνθρακα στο αίμα που δυνητικά μπορούν να προκαλέσουν εγκεφαλικές βλάβες. 
Ενας ναργιλές (10mg καπνού για 30 λεπτά), ανεβάζει τα επίπεδα μονοξειδίου του άνθρακα 4-5 φορές περισσότερο από ένα και μόνο τσιγάρο. Στις χειρότερες περιπτώσεις, ο ναργιλές αποδεικνύεται 400-450 φορές πιο επικίνδυνος από το τσιγάρο.
Είναι μύθος ότι το νερό κατακρατεί τη νικοτίνη, την πίσσα, τα βαριά μέταλλα και άλλες καρκινογόνες ουσίες. Οι συγκεντρώσεις των δηλητηρίων αυτών όπως και της νικοτίνης είναι εξίσου ψηλές ή και ψηλότερες από ότι στον καπνό του τσιγάρου.
Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ- πατήστε ΕΔΩ) καθώς και ορισμένες επικίνδυνες μεταδιδόμενες μολυσματικές ασθένειες μπορεί να προκληθούν λόγω του ναργιλέ.
Σε αυτές περιλαμβάνονται η φυματίωση (ΕΔΩ), η πνευμονία με ασπέργιλο (ΕΔΩ), το έλκος 12δακτύλου και η ουλίτιδα (περιοδοντίτιδα).
Τέλος, τονίζω ότι όλες οι μορφές έκθεσης στον καπνό (τσιγάρο, ναργιλές, πίπα, πούρο, μάσημα καπνού, παθητικό κάπνισμα) αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιακή προσβολή (έμφραγμα μυοκαρδίου), χωρίς να αθωώνεται δυστυχώς καμία από αυτές.

Νεότερα δεδομένα για τη ΧΑΠ (Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια)

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ - COPD), είναι μία χρόνια πάθηση των πνευμόνων η οποία, σε αντίθεση με το άσθμα (βλ. ΕΔΩ), χαρακτηρίζεται από μόνιμη μη αναστρέψιμη (ή μερικώς αναστρέψιμη σύμφωνα με τις νεότερες απόψεις), απόφραξη των αεραγωγών (βρόγχων).

Περιλαμβάνει ουσιαστικά δύο νοσήματα:
Τη χρόνια βρογχίτιδα (χαρακτηρίζεται από υπερβολική παραγωγή βλέννας και οίδημα του βλεννογόνου και η οποία προκαλεί στένωση των βρόγχων, βήχα, πτύελα και συχνές λοιμώξεις).
Το πνευμονικό εμφύσημα (νόσος που καταστρέφει τις κυψελίδες με αποτέλεσμα να κατακρατούν οι πνεύμονες τον αέρα χωρίς να μπορούν να πάρουν το οξυγόνο που χρειάζονται - πατήστε ΕΔΩ)

Είναι μία νόσος των πνευμόνων που στις προηγμένες χώρες οφείλεται κατά 80-90% στο κάπνισμα. Άλλες αιτίες όπως ο καπνός από καύση βιoμάζας (π.χ. ξύλα), τα καυσαέρια των αυτοκινήτων, oι σκόνες και τα χημικά είναι επίσης αναγνωρισμένοι αιτιολογικοί παράγοντες της ΧΑΠ.

Τα βασικά συμπτώματα της νόσου είναι ο βήχας, η χρόνια αποβολή πτυέλων και η δύσπνοια. 
Η νόσος στην προχωρημένη της μορφή, καταστρέφει την ποιότητα ζωής των αρρώστων, τους καθηλώνει στην καρέκλα δίπλα σε φιάλες ή συσκευές οξυγόνου με αναπνευστική ανεπάρκεια και τους οδηγεί συνεχώς στα Νοσοκομεία. Με την πρόοδο της πνευμονολογίας όμως και τις νεώτερες θεραπείες, όλο και λιγότεροι ασθενείς με ΧΑΠ, φθάνουν σε αυτό το στάδιο ή τουλάχιστον καθυστερεί να εκδηλωθεί 


Η νόσος (COPD), αναδεικνύεται σε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας της εποχής μας. Είναι η 4η αιτία θανάτου και νοσηρότητος στις ΗΠΑ, ενώ προβλέπεται να ταξινομηθεί ως η 3η αιτία νοσηρότητος-θνησιμότητος έως το 2020.



Περισσότεροι από τους μισούς πάσχοντες από την νόσο ΧΑΠ δεν το γνωρίζουν (η νόσος υποδιαγνώσκεται). Το συνολικό κόστος σε φάρμακα, νοσηλείες και για την όλη αντιμετώπιση της νόσου είναι τεράστιο (π.χ. στις ΗΠΑ ξοδεύονται 24 δις. δολάρια ετησίως).
Η ΧΑΠ εκτιμάται ότι μπορεί να οδηγήσει σε χρεοκοπία ακόμη και τα πιο εύρωστα και οργανωμένα συστήματα υγείας. Μπορεί όμως να ελεγχθεί πλήρως γιατί το βασικό της αίτιο που είναι το κάπνισμα μπορεί να μειωθεί ενώ θεωρείται σήμερα θεραπεύσιμη με την χρήση θεραπευτικών μεθόδων που βελτιώνουν την αναπνευστική λειτουργία και επιβραδύνουν ή ανακόπτουν την εξέλιξη της νόσου. Παρόλα αυτά, η νόσος αυτή δεν έχει τύχει της απαραίτητης προσοχής από το ιατρικό σώμα και τις εν γένει υγειονομικές αρχές ακόμη και στα προηγμένα κράτη. Πολύ περισσότερο δε το κοινό δεν έχει συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο που διατρέχει εξαιτίας αυτής της νόσου.

Στη χώρα μας διεξήχθη μια μεγάλη επιδημιολογική μελέτη υπό την καθοδήγηση και σχεδιασμό του καθηγητή Ν. Σιαφάκα, σε όλη την χώρα από την ομάδα ΧΑΠ της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (στην οποία είχε τη τιμή να συμμετέχει και ο γράφων), με σκοπό τον υπολογισμό του επιπολασμού της νόσου και περιληπτικά έδειξε:

 Εννέα ενήλικες καπνιστές στους 100 πάσχουν από τη νόσο (8,4%), δηλαδή περίπου 600.000 Έλληνες νοσούν.
 Το 56% αυτών δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν, ενώ οι μισοί πάσχοντες συνεχίζουν να καπνίζουν.
 Οι άνδρες πάσχουν 2,5 φορές περισσότερο από τις γυναίκες 11,6% έναντι 4,8%. Ο ανδρικός αγροτικός πληθυσμός καπνίζει 2 φορές περισσότερα τσιγάρα από ότι ο αστικός. Ο αγροτικός πληθυσμός πάσχει από ΧΑΠ περισσότερο από ότι ο αστικός (Αθήνα: 6%, αστικά κέντρα πλην Αθήνας: 10.1, αγροτικές περιοχές:15.1%).

Με βάση λοιπόν αυτή την εικόνα, η ομάδα ΧΑΠ της ΕΠΕ έχει οργανώσει την τελευταία 5ετία πλήθος εκδηλώσεων και παρεμβάσεων με σκοπό την αφύπνιση της κοινής γνώμης συμπεριλαμβανομένων και των επετείων της Παγκόσμιας ημέρας.
Τα αποτελέσματα αυτής της κινητοποίησης είναι εμφανή καθώς σε σχετικό ερωτηματολόγιο που διανεμήθηκε από το 2005, και κάθε χρόνο έως το 2009 σχετικό με το γνωρίζουν την ασθένεια και τι την προκαλεί αυξήθηκε, από 13% των ερωτηθέντων το 2005, στο 26% το 2006, φθάνοντας το 53% το 2009.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) όρισε συγκεκριμένη ημέρα αφιερωμένη στην Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) σε μια προσπάθεια ενημέρωσης-αφύπνισης του κοινού. Το 2010 έχει ανακηρυχθεί σε έτος πνεύμονα παγκοσμίως (Year of the Lung) και έχουν προγραμματιστεί πλήθος εκδηλώσεων. Η σημαντικότερη αφορούσε την κινητοποίηση της Παγκόσμιας Ημέρας Σπιρομετρήσεων στις 14 Οκτωβρίου 2010.
Πραγματοποιήθηκαν δωρεάν 90.000 σπιρομετρήσεις σε όλο τον κόσμο από εθελοντές. Οι 4.800 από αυτές διενεργήθηκαν στην Ελλάδα υπό την επίβλεψη της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας και όπου υπήρχε πνευμονολόγος του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα.

Η έγκαιρη διάγνωση, κλειδί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της:
Για να διαγνωστεί εγκαίρως και σε αρχική φάση η ασθένεια, πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένος ο κόσμος και να προστρέξει στον πνευμονολόγο εάν απαντήσει καταφατικά σε 3 ή περισσότερες από τις παρακάτω ερωτήσεις:

    - Βήχετε μερικές φορές τις περισσότερες ημέρες;

    - Έχετε πτύελα τις περισσότερες ημέρες;

    - Σας πιάνει δυσκολία στην αναπνοή (άσκηση, ανηφόρες, σκάλες) πιο εύκολα από άλλα άτομα της ηλικίας σας;

    - Είστε πάνω από 40 ετών;

    - Είστε τωρινός ή πρώην καπνιστής;

Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, ειδικά στην αρχική φάση της, δεν έχει ευρήματα ούτε στην ακρόαση των πνευμόνων ούτε στην ακτινογραφία.

Εφόσον λοιπόν κάποιος απαντήσει καταφατικά σε 3 τουλάχιστον από τις παραπάνω ερωτήσεις, πρέπει να υποβληθεί σε σπιρομέτρηση (απαραίτητη εξέταση διαγνωστική της ΧΑΠ, σε ειδικό Πνευμονολόγο - βλέπε ΕΔΩ)

Η πρώιμη διάγνωση της Χ.Α.Π. αποτελεί το κλειδί της επιτυχούς αντιμετώπισής της και σίγουρα χαρίζει στον ασθενή μία μοναδική ευκαιρία να αλλάξει τον τρόπο ζωής του. Ο χρόνιος επίμονος βήχας, ιδίως ο πρωινός βήχας, δεν αποτελεί «φυσικό» επακόλουθο του καπνίσματος και δεν πρέπει να αφήνει τον καπνιστή αδιάφορο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, γύρω στην ηλικία των 45 ετών παρατηρείται δυσκολία στη αναπνοή κατά την διάρκεια σωματικής άσκησης όπως το ανέβασμα μιας ανηφόρας ή μιας σκάλας. Αυτή η δυσκολία δεν οφείλεται στην ηλικία, ή στην έλλειψη άσκησης όπως πολλοί πιστεύουν αλλά είναι δυσκολία στην αναπνοή εξ’ αιτίας της χρόνιας φλεγμονής των βρόγχων και αποτελεί ένα από τα πρώτα στάδια της νόσου. Ακόμη, τέτοιοι ασθενείς υποφέρουν από μεγάλη επιδείνωση στην αναπνοή τους κατά την διάρκεια λοιμώξεων του αναπνευστικού. Απότομη αύξηση του βήχα, αύξηση των εκκρίσεων και δύσπνοια με ολοένα λιγότερη σωματική κόπωση ίσως να υποδηλώνουν κάποια λοίμωξη και δεν είναι απαραίτητο να συνοδεύονται από πυρετό

Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία συνιστά:
1. Οι καπνιστές άνω των 30 ετών με ένα έστω από τα συμπτώματα: βήχα, απόχρεμψη ή δύσπνοια, να επισκεφθεί τον γιατρό του και προφανώς να διακόψει το κάπνισμα.
2. Όλοι οι καπνιστές πρέπει να κάνουν ετήσια σπιρομέτρηση.
3. Οι πάσχοντες πρέπει να μπουν σε ειδικό πρόγραμμα θεραπείας και αποφυγής παραγόντων κινδύνου.
4. Καλεί την πολιτεία να επανδρώσει τις υγειονομικές μονάδες με ειδικούς γιατρούς (πνευμονολόγους) για να αντιμετωπιστεί αυτή η παγκόσμια επιδημία.
5. Καλεί όλους τους αρμοδίους να βοηθήσουν στην ανάπτυξη προγραμμάτων μείωσης της καπνιστικής συνήθειας

Θεραπεία
Στόχος της θεραπείας είναι να επιβραδυνθεί η επιδείνωση της νόσου και να περιοριστούν η δύσπνοια και τα άλλα ενοχλητικά συμπτώματα.
Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει μεγάλες πρόοδοι στον τομέα της αντιμετώπισης της ΧΑΠ με φαρμακευτικά αλλά και μη φαρμακευτικά μέσα (αναπνευστική αποκατάσταση).

Φαρμακευτική αγωγή:
Η βάση της θεραπείας θεωρούνται τα βρογχοδιασταλτικά δηλαδή το τιοτρόπιο (μία φορά την ημέρα) και οι β2-διεγέρτες μακράς δράσης (σαλμετερόλη, φορμοτερόλη, δύο φορές την ημέρα), γιατί βελτιώνουν τα συμπτώματα, την αναπνευστική λειτουργία και μειώνουν σημαντικά τον αριθμό των εξάρσεων των ασθενών που πάσχουν από την νόσο.
Τα παραπάνω εισπνεόμενα βρογχοδιασταλτικά φάρμακα μόνα ή σε συνδυασμό με εισπνεόμενα στεροειδή (φλουτικαζόνη ή βουδεζονίδη αν και τελευταία αμφισβητείται η αποτελεσματικότητά τους) αποτελούν την βάση στην θεραπεία της ΧΑΠ βελτιώνοντας σοβαρά την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Σε περιόδους παρόξυνσης, ίσως καταστεί απαραίτητη και η χορήγηση απο του στόματος ή ενέσιμη κορτιζόνη που δρα στη φλεγμονή.
Σχετικά πρόσφατα κυκλοφόρησε νέο αποτελεσματικό εισπνεόμενο βρογχοδιασταλτικό φάρμακο της κατηγορίας των β2-διεγερτών (ιντακατερόλη) που χορηγείται άπαξ ημερησίως (βλέπε ΕΔΩ).
Τελευταίες μελέτες έχουν εισάγει και νέα φάρμακα πέρα των βρογχοδιασταλτικών και των κορτικοειδών υπό μορφή δισκίων στον τομέα της αντιμετώπισης της ΧΑΠ.
Η νεότερη κατηγορία φαρμακευτικών ουσιών, που πιθανά θα αρχίσουν συντομότατα να χορηγούνται σε ασθενείς με ΧΑΠ (μόνο στη μορφή της Χρόνιας βρογχίτιδας), είναι οι αναστολείς φωσφοδιεστεράσης-4 (ροφλουμιλάστη, σε μορφή δισκίου μία φορά την ημέρα).
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι σε ασθενείς με βαρειά και πολύ βαρειά ΧΑΠ που έχουν συμπτωματολογία με βήχα και πτύελα (βρογχίτιδα), η χορήγηση ροφλουμιλάστης προστιθέμενη στην υπάρχουσα θεραπεία βάσης, μειώνει την φλεγμονή των πνευμόνων, την απόφραξη των αεραγωγών και την συχνότητα των εξάρσεων.
Τέλος, πρέπει να αναφερθεί, ότι πρέπει να αντιμετωπίζεται ταχύτατα ο παράγοντας που επέφερε την παρόξυνση πχ βακτηρίδια, με τη κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή και να γίνεται κάθε χρόνο ο απαραίτητος αντιγριπικός εμβολιασμός (βλέπε ΕΔΩ)&(ΕΔΩ)

Η καθημερινή άσκηση - πρόγραμμα αποκατάστασης - φυσιοθεραπεία:
Η μείωση της ροής του εκπνεόμενου αέρα, που συνοδεύεται από υπερδιάταση των πνευμόνων και το έντονο αίσθημα δύσπνοιας, αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που περιορίζουν την ικανότητα για άσκηση σε ασθενείς με ΧΑΠ. Παρόλο που η δύσπνοια περιορίζει τους ασθενείς που πάσχουν από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, αντίθετα από ό,τι θα πίστευε κανείς το καθημερινό περπάτημα και η σωματική άσκηση κάνουν καλό. Σχετικές μελέτες έχουν δείξει ότι, όταν οι ασθενείς με αυτή τη νόσο ακινητοποιούνται και κλείνονται μέσα στο σπίτι για να αποφύγουν τη δύσπνοια, χειροτερεύουν την κατάσταση τους. Γιατί; Διότι με την ακινησία ατροφούν οι μύες του υπόλοιπου σώματος -οι οποίοι ζητούν περισσότερο οξυγόνο από τους πνεύμονες- με αποτέλεσμα να αυξάνει η δύσπνοια σε οποιαδήποτε προσπάθεια για κίνηση.
Θα πρέπει καλύτερα να ζητήσετε καθοδήγηση από έναν γιατρό ή φυσικοθεραπευτή προτού ξεκινήσετε τις ασκήσεις, έτσι ώστε τα προγράμματα άσκησης να συνάδουν με την ικανότητα σας και να είστε ασφαλής. Όλα τα προγράμματα άσκησης πρέπει να εξελίσσονται σταδιακά ώστε να προλαβαίνει να προσαρμοστεί το σώμα. Αυτό που προέχει είναι να γυμνάζεστε με το δικό σας ρυθμό. Αν φτάσετε σε σημείο να μη μπορείτε να μιλήσετε από το λαχάνιασμα, μειώστε λίγο το ρυθμό, ή αν χρειαστεί κάντε ένα σύντομο διάλειμμα.
Κάθε είδους σωματική δραστηριότητα θεωρείται άσκηση. Μπορεί να περιλαμβάνει σωματικές δραστηριότητες από την καθημερινότητά σας, όπως την κηπουρική, το καθάρισμα ή τη βόλτα στα μαγαζιά.
Η φυσιοθεραπεία που γίνεται απο άτομο που έχει εξειδικευτεί στο αναπνευστικό σύστημα, περιλαμβάνει ασκήσεις ενδυνάμωσης των αναπνευστικών μυών και του διαφράγματος, καθώς και τη διευκόλυνση της απόχρεμψης με την κινητοποίηση των εκκρίσεων με χειρομαλάξεις ή ειδικά μηχανήματα.

Πριν από όλα όμως όλοι θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι κανείς ασθενής με ΧΑΠ δεν μπορεί να συνεχίζει να καπνίζει.